REALITY SHOW RUS: Rrahje, dramë dhe seks (VIDEO+18)

Videot nuk janë të përshtatshme për personat nën moshën 18 vjeçe

Kur një numër më i madh njerëzish janë në një hapësirë të mbyllur, gjithnjë nënkuptohet se mund të ketë edhe zënka, mosmarrëveshje, por edhe dashuri.

Por, ajo që ndodh në këtë reality shoë nga Rusia është ekstreme.

Rrahje mes mashkullit dhe femrës dhe simulim i seksit, por edhe seks i vërtetë para kamerave./tetovanews.com

Turqia, "atdheu" i dytë i 5 milionë shqiptarëve

Nga Bursa-Turqi Ermelinda Hoxhaj

Turqia mund të quhet "atdheu" i dytë i shqiptarëve, pasi jetojnë mbi 5 milionë banorë me origjinë shqiptare, kryesisht nga Kosova e Maqedonia. Një pjesë e mirë e tyre, edhe pse kanë mbi 100 vjet që jetojnë në Turqi, kanë mundur që të ruajnë gjuhën, traditat dhe kulturën e vendit të tyre. Edhe në qytetin e Bursës ku ne kemi ardhur për vizitë, ka një përqendrim të madh të shqiptarëve. Pothuajse një në tre banorë është "arnaut" (turqisht do të thotë shqiptar), pasi, nga tre milionë banorë që jetojnë në këtë qytet, rreth 800 mijë janë me origjinë shqiptare. Përfshi këtu edhe kryebashkiakun e Bursës, Rexhep Altepe, i cili e drejton këtë qytet prej gati një dekade, por fatkeqësisht, numri i atyre që kanë njohuri të gjuhës shqipe ështe 300 mijë. 

Bursa 

Brusa është e vendosur në veriperëndim të Anadollit. Qyteti i tre milionë banorëve, për shkak se është një ndër metropolet më të industrializuara në Turqi, një vëmendje të madhe i ka kushtuar gjelbërimit, ndaj ndryshe quhet edhe qyteti i gjelbër. Parku kryesor i saj është 16 kilometra i gjatë dhe bashkisë, investimi për të i ka kushtuar plot 100 milionë dollarë. Veçanti tjetër për Bursën është industria motorike: ky është qyteti i parë në Turqi dhe i gjashti në botë që ka arritur të ndërtojë plotësisht vetë tramin e qytetit. Kryebashkiaku me origjinë shqiptare, Rexhep Altepe, ka dhjetë vite me radhë që është kryetar i këtij metropoli, që është qyteti i katërt në Turqi për nga popullsia, kurse i dyti pas Stambollit sa i përket eksportit vjetor që realizon jashtë vendit. Karrierën e tij politike e ka filluar si kryetar i komunës Osman Gazi, komuna më e madhe në qytetin e Bursës, ku jeton komuniteti më i madh shqiptar në këtë qytet. Në vitin 2004 kandidoi për kryetar të qytetit të Bursës, duke fituar këtë garë si kandidat i AK, partisë së kryeministrit turk, Rexhep Tajip Erdogan. Ndryshimet që janë bërë pesë vitet e fundit në Bursa janë shumë të dukshme, sidomos për sa u përket investimeve në infrastrukturë dhe shërbime publike. Ajo që të bie në sy në këtë qytet është se shumë prona janë të bashkisë; kjo e fundit i ka dhënë me koncesion për përdorim nga privatët dhe merr përqindjen e vet të fitimit. Në takimin që kryetari Altepe pati me përfaqësuesit e Bashkisë së Tiranës dhe grupin e gazetarëve, u shpreh se është i gatshëm të mbështesë Tiranën në zhvillimin e saj. Sipas tij, paqja dhe stabiliteti në Ballkan ndihmon edhe Turqinë. Ndërsa për sa i përket rrezikut të zhdukjes së gjuhës shqipe, ai u shpreh se: "Kemi bërë një kërkesë në Ministrinë e Arsimit që gjuha shqipe të jetë si gjuhë alternative në shkolla. Kërkesa jonë është në shqyrtim". Ndër të tjera, Altepe u shpreh se: "Turqia është vend mik me Shqipërinë, ju jeni urë lidhëse dhe keni një rëndësi të veçantë. 70-80% e popullsisë këtu janë të ardhur. 800 mijë janë me origjinë shqiptare, si jam dhe unë: babai im është nga Shkupi, nëna nga Kosova".
Në Bursa ka dy kategori shqiptarësh, ata që janë të fuqishëm ekonomikisht dhe politikisht dhe e ardhmja e tyre është këtu, dhe ata që, edhe pse kanë çerek shekulli që jetojnë në Bursa, sytë i kanë nga Shqipëria dhe të ardhmen e fëmijëve të tyre e shikojnë në atdhe. Një ndër arsyet përse e shikojnë të tillë, është fakti se këto tri vitet e fundit nuk e ndjejnë më veten të lirë si më parë, për shkak të politikave radikale që po ndjek kryeministri Erdogan. Pjesë e kësaj kategorie shqiptarësh është edhe Teuta Tabaku, e cila rrjedh nga familjet e vjetra tiranase. Prej më shumë se dy dekadash, menjëherë pas rënies së komunizmit, ajo së bashku me dy fëmijët dhe familjen e saj janë vendosur në Bursa. Gjatë intervistës për "Gazeta Shqiptare", ajo tregon se, sapo të përfundojë dokumentet e pensionit, do të largohet nga Bursa dhe do të rikthehet në Shqipëri. Ndërkohë që, edhe fëmijët e saj tashmë janë kthyer dhe jetojnë në Tiranë.
Zonja Tabaku, prej sa vitesh jetoni në Turqi?
U bëmë gati çerek shekulli. Jemi larguar nga Shqipëria në '91-shin familjarisht. Në fillim ka ikur babai im dhe më pas nëna, motrat dhe vëllai, dhe unë familjarisht. Në atë kohë fëmijët i kisha të vegjël, vajzën 6 vjeçe dhe djalin vetëm 1 vjeç.
Përse zgjodhët Turqinë? Shumë emigrantë në atë periudhë ikën në vendet fqinje, Greqi, Itali?
Prej babit; ai kishte disa familjarë të largët këtu. Kur po vinim për në Turqi, ishim në një autobus plot me shqiptarë që po linin atdheun e tyre. Kur mbërritëm në Greqi, të gjithë zbritën, mbeti vetëm familja jonë. Dhe mbaj mend që, na shtyu dëshira edhe neve të zbrisnim.
Si i mbani mend vitet e para këtu në Bursa, ka qenë e lehtë të integroheshit?
Vite të vështira, sidomos fillimi. Problemin kryesor e kishim sepse nuk dinim gjuhën dhe na është dashur kohë ta mësonim. E mira këtu është se, nëse do të punosh përherë, ke dhe gjen punë. Fillimisht ne kemi ndenjur në një godinë të gjithë bashkë, ishte një vilë trekatëshe. Ne shqiptarët e Shqipërisë, turqit nuk na kanë pasur shumë për zemër sa ata të Kosovës dhe Maqedonisë; kjo edhe për shkak të fesë, sepse shpesh na thoshin dhe "kaurë". Por me mësimin e gjuhës turke gjërat u bënë më të thjeshta, sepse fakti që nuk dinim të komunikonim na mbante të izoluar.
Po shqipen, a e dinë fëmijët tuaj?
Po, shumë mirë, me të shkruar dhe të lexuar. Kemi punuar shumë që të mos e humbnin gjuhën shqipe. Babai im u kthye sërish në Tiranë në 1992-shin dhe kur ka ardhur na ka sjellë dhe Abetaren, me të cilën fëmijët mundën të mësonin gjuhën. Sepse faktikisht, edhe pse këtu në Bursa jetojnë gati një milion shqiptarë, por shqipen vetëm 30% e tyre e dinë. Kjo, edhe për faktin se nuk kanë ku ta mësojnë, pasi nuk ka shkolla të gjuhës shqipe dhe qeveritë tona nuk na mbështesin. As ajo e Shqipërisë, as ajo e Kosovës dhe e Maqedonisë. Sepse, duke e ditur që në Turqi janë 5 milionë shqiptarë, pa diskutim që shtetet tona duhet të na mbështesin të parët.
Po dokumentet turke, e keni pasur të lehtë t'i merrni?
Për fakti se nuk pranuam të ndryshonim emrat, t'i kthenim emra turq, na i zgjatën më shumë sesa normalja. Kur bëmë kërkesë për nënshtetësinë turke, më kërkuan të ndryshoja emrin tim dhe të fëmijëve. Nuk pranova dhe kjo na i zgjati procedurat për më shumë kohë. Veç kësaj, ne nuk pranuam as të hiqnim dorë nga nënshtetësia shqiptare.
E keni menduar ndonjëherë të ktheheni në atdhe, në qytetin tuaj të lindjes?
Pa diskutim që po. Kur kemi ardhur në fillim në Bursa, menduam të rrinim pak vite, sa të stabilizohej situata në Shqipëri me rënien e diktaturës. U bëmë gati në vitin 1996 që të ktheheshim, po shikonim mundësitë të hapnim një dyqan. Ndodhën problemet me firmat piramidale dhe ardhja jonë u shty. U shty fatkeqësisht pa një datë tjetër kthimi. Por patjetër që do të kthehem. Fëmijët e mi, të ardhmen, sidomos me situatën aktuale në Turqi, që qeveria në pushtet e Erdogan po ndjek politika shumë radikale, e panë në vendin e tyre. Vajza ime, Fabiana, tashmë 29 vjeçe, prej disa vitesh është kthyer në Tiranë. Ndërsa Endri është duke ndjekur universitetin po në Tiranë.
Nuk janë të mira universitetet turke, që po mbaron universitetin në Tiranë?
Universitetet, shkolla në përgjithësi është shumë e mirë në Turqi, por kërkuan që ta merrnin ushtar, ndaj ne u detyruam që ai të ndiqte universitetin në Shqipëri. Këtu ushtria është e detyruar dhe është dy vjet, por, duke qenë se ai do mbarojë universitetin, do bëjë vetëm tre muaj.
Ju thatë se po plotësoni dokumentet për pension dhe më pas do ktheheni në Tiranë; në çfarë faze jeni me to?
Nuk kam shumë punë. Drejt përfundimit jam dhe sa të dalë pensioni do vij në vendin tim. Edhe prindërit e mi këtë ëndërr kishin, por nuk ia dolën dot të vinin të gjallë. Dhe na e lanë amanet që të varroseshin në Shqipëri. Amanetin e tyre e mbushëm, pasi ata janë varrosur në varrezat e Sharrës.
Po me shtëpinë këtu në Bursa, çfarë do bëni? Do e shisni?
Jo, jo, nuk e shesim. Kemi punuar shumë vite për të ndërtuar këtë shtëpi. E kam lënë me testament që, nëse më ndodh mua diçka, ajo do t'iu kalojë në pronësi dy fëmijëve të mi. Nuk mund ta shes këtë shtëpi, pasi këtu kemi vitet më të vështira, por njëkohësisht edhe më të lumturat. E kam ndërtuar çdo gjë vetë dhe sipas dëshirës së fëmijëve. Ata kanë kujtimet e fëmijërisë, bibliotekën, e cila është sa një faqe muri, me të gjithë librat, fletoret, punimet, fotografitë e tyre nga klasa e parë e deri tani.
Në çfarë moshe dalin femrat në pension në Turqi?
Mosha për gratë është 52 vjeç dhe mjaftojnë vetëm 10 vite punë. Unë e kam mbushur moshën më herët, por më duheshin vitet e punës.
Sa është pensioni që mund të përfitoni?
850-1.500 lira turke, varet nga rroga dhe kontributet që ka paguar çdokush.
A keni diçka që do të donit ta shtonit?
Dua të flas për problemin e gjuhës. Duke qenë se kemi vuajtur vetë, dua të ngre zërin, që qeveria shqiptare dhe ajo e Kosovës të luftojnë më shumë për qytetarët e tyre në Turqi. Nuk janë pak, janë më shumë se pesë milionë shqiptarë, gjuha shqipe e të cilëve po zhduket. Dhe një gjë tjetër që më bën shumë përshtypje është islamizimi i tepërt në Shqipëri; sepse e vizitoj Tiranën shpesh dhe përherë më lind pyetja: Pse ky islamizim radikal në 2014-ën në Shqipëri? Duhet bërë kujdes me këtë çështje, sepse ne po e shikojmë ku po shkon çdo ditë Turqia dhe Shqipëria mendoj se është në rrezik.

Iran, stuhi rëre në Teheran, 3 të vdekur

Të paktën tre persona kanë vdekur për shkak të një stuhie të fuqishme rëre, e cila ka prekur sot në mesditë kryeqytetin e Itanit, Teheranin. Lajmin konfirmohet nga mediet lokale. Cikloni ka errësuar qiellin e teheranit, duke shkaktuar dëme në ndërtesa dhe probleme në të gjithë qytetin aziatik.

Stuhia është shoqëruar me erëra të forta deri në 120 kilometra në orë dhe e ka lënë Teheranin në errësirë, duke sjellë shkëputjen e energjisë elektrike.

Shumë pemë kanë rënë në rrugë dhe rrugët janë mbuluar nga rëra, si në një film të vërtetë të “Hollywood”-it që tregon fundin e botës.

Gjuha e huaj ngadalëson plakjen e trurit

Të mësuarit e një gjuhe të huaj të dytë mund të ketë një efekt pozitiv në tru, edhe nëse kjo gjuhë mësohet në moshë madhore, sipas një studimi të Universitetit të Edinburghut.

Hulumtuesit zbuluan që leximi, rrjedhshmëria verbale dhe inteligjenca ishin përmirësuar sipas një studimi ku u testuan 262 njerëz. Një studim i mëparshëm sugjeroi se duke qenë dygjuhësh, mund të vonohet fillimi i krizave të çmendurisë për shumë vite.

Pyetja e madhe e këtij studimi ishte nëse mësimi i një gjuhe të re përmirësonte funksionet njohëse apo nëse individët me aftësi më të mira njohëse ishin më të prirur për t’u bërë dygjuhësh.

Për këtë Dr. Thomas Bak nga Universiteti i Edinburghut tha që e kishte gjetur përgjigjen. Duke përdorur të dhënat nga testet e inteligjencës mbi 262 individë të moshën 11 vjeç, studimi tregoi se si aftësitë e tyre njohëse kishin ndryshuar, kur ata ishin testuar përsëri në vitet shtatëdhjetë të tyre. Hulumtimi është kryer në mes të viteve 2008-2010. Të gjithë pjesëmarrësit thanë se ishin të aftë të komunikonin në një gjuhë tjetër, përveç anglishtes. Efektet më të forta u panë në inteligjencën e përgjithshme dhe në lexim. Efektet ishin të pranishme si tek ata që e kishin mësuar gjuhën e dytë më herët gjithashtu dhe tek ata që e kishin mësuar më vonë në jetë. Dr Bak tha se modeli që ata gjetën ishte “kuptimplotë” dhe përmirësimet në vëmendje, në përqendrim dhe në rrjedhshmëri nuk mund të shpjegohen sipas inteligjencës origjinale. “Studimi ynë tregon që dygjuhësia, edhe nëse është e mësuar gjatë moshës madhore, ngadalëson plakjen e trurit”,-shpjegon Dr. Bak.

“Ky studim hap rrugën për studimet e ardhshme të dygjuhësisë dhe parandalimit të rënies së aftësive njohëse”,- tha  Dr. Alvaro Pascual Leone,profesor në Universitetin e Mjekësisë të Harvardit në Boston./shekulli

Kadare: Akuza e Bilal Xhaferrit e pabesë, të çonte në burg

Ismail Kadare

“Një enigmë me disa të panjohura”, libri mbi diskutimin në 1968

Ç’ndodhi gjatë mbledhjes së Lidhjes së Shkrimtarëve, akuzat për dekadentizëm në romanin “Dasma”

Sipas shkrimtarit, diskutimi i Xhaferrit, përpjekje për të rregulluar biografinë.

“Përplasja me Arshi Pipën dhe pendesa për fjalët fyese”

Në vitin 1968 nuk ishte gjë e rrallë që të flitej për dekadentizëm në letërsi, për shkelje të normave të realizmit socialist. Kishte pasur jo pak shkrimtarë që kishin dalë në “fletërrufetë” e kolegëve të tyre të Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve, por kur bëhej fjalë për Ismail Kadarenë, asnjë diskutim nuk mund të kalonte pa u vënë re e pa bërë bujë. I tillë ishte edhe diskutimi i Bilal Xhaferrit për romanin “Dasma” të Ismail Kadaresë. Se ç’ishte ky diskutim dhe arsyet që shtynë Xhaferrin drejt tij, gazetarja Aida Tuci na i shpjegon në librin “Një enigmë me disa të panjohura – Rreth dosjes së Bilal Xhaferrit”, botim i shtëpisë botuese “Onufri”. Një libër, i cili pritet të dalë në qarkullim, me dëshmi nga bashkëkohësit, dokumente arkivore, si edhe një bisedë me shkrimtarin Ismail Kadare, të cilat zbardhin këtë ngjarje, të ndodhur 46 vite të shkuara. Nga intervista e shkrimtarit, kemi përzgjedhur vetëm një pjesë të saj, ku ai risjell variantin e tij të ngjarjes dhe qëndrimin e tij ndaj saj dhe Bilal Xhaferrit gjithashtu. Ndër të tjera shkrimtari sqaron edhe incidentin me Arshi Pipën, që sipas tij as sot nuk arrin ta kuptojë se përse ndodhi.

Është një shkrimtar shqiptar, ndaj të cilit, sa herë që kthehet vëmendja, paralelizmi i kujtesës shkon te ju, zoti Kadare. E kam fjalën për Bilal Xhaferrin. Ka një kohë të gjatë që merrem me këtë çështje, le ta quajmë “Dosja Bilal Xhaferri”, dhe nuk arrij të kuptoj se si, pas botimit të kaq dokumenteve, çështja nuk po sqarohet. Sipas jush, a është vërtet kaq i vështirë sqarimi i saj, apo ka diçka tjetër që pengon?

S’ka asgjë të paqartë në këtë çështje, që ju e quajtët “Dosja Xhaferri”. Në qoftë se ka shumëçka të paqartë, madje të errët, atë duhet ta kërkoni në ndërgjegjen e njerëzve që janë marrë me të. Dihet se kur ndërgjegjet njerëzore janë të papastra, i tillë do të jetë edhe prodhimi që del prej tyre. Ju keni bërë një anketë të hollësishme për këtë histori dhe besoj se jeni bindur se në bazën e saj ka një gjë të keqe, një llum të pafund.

Ju vjen keq që emri juaj është përzier në këtë histori, ju ka shqetësuar, vazhdon t’ju shqetësojë ose t’ju nervozojë?

S’do të isha i sinqertë po të thosha që s’më vjen keq, por dua të theksoj se, më shumë se keqardhje, kam ndier neveri. Në fillim kam kujtuar se është fryt i një keqkuptimi, nga ato që koha i sqaron vetvetiu. Më pas, kur kam parë se jo vetëm s’ka sqarim, por e keqja sa vete merr krahë, keqardhja ime për keqkuptimin, për vetë personazhin që e shkaktoi, u zbeh, për t’ia lënë vendin një përçmimi të thellë.

Përpara shumë vitesh, pikërisht për këtë çështje, ju keni bërë një qartësim në shtypin shqiptar. Në intervistën tuaj, gjithë atë ngjarje ju e keni quajtur “Historia e një blofi “. Madje edhe intervista kështu është titulluar. I përmbaheni ende sot një mendimi të tillë?

I përmbahem plotësisht. Jo vetëm kaq, por sot që ne po bisedojmë, pra shumë vite më pas, kam bindjen se ajo që e kam quajtur “blof” ka qenë më e keqe se një blof, më e rëndë dhe, pa dyshim, më e pistë. Mund të thuhet se ajo është pjesë e një tabloje tepër të errët të Shqipërisë së sotme: ndotjes morale të saj. Shqipëria është sot vendi i vetëm në Europë që nuk pranon të shqyrtojë pjesën e errët të ndërgjegjes së vet. Pa këtë shqyrtim s’mund të ketë zbulim të së vërtetës për asgjë. Dhe të vërtetat e mbuluara, sa kohë që do të jenë të varrosura në qilarët e fshehtë, aq kohë do të helmojnë gjithçka. E di që pas këtyre fjalëve acarimi i njohur kundër meje do të përtërihet. Është e kuptueshme. Armata e spiunëve ka gjetur qetësi. Ata jo vetëm nuk kërkohen e nuk zbulohen më, por janë kthyer në një mall tepër të çmuar. Gjejnë punë të mira, fitojnë dekorata, tituj, dhe kryesorja, të strehuar shpesh në internet, me nofka, si dikur, kanë ndjesinë e kthimit të kohës së tyre. Ish-Sigurimi i Shtetit, monstra më e madhe që ka pjellë gjer më sot kombi shqiptar, i rrëzuar, siç është, ndien me siguri ngazëllim sa herë që njerëzit e tij ia dalin të ngjiten në sipërfaqe. Të vihen në qendër të vëmendjes, të bëhen të suksesshëm, të kafshojnë si dikur.

Bilal Xhaferri

Në sqarimin tuaj ju keni folur për thelbin e asaj që ndodhi në një mbledhje të shkrimtarëve në prill të vitit 1968. Sot, pas kaq kohësh, a do të shtonit ndonjë gjë? Diçka që do të hidhte dritë, për shembull, mbi ngjarjen. Që mund të shpjegonte sjelljen e njërit apo tjetrit.

Thelbi mbetet ai që kam thënë atëherë. Në qoftë se pas anketës që ju keni bërë dhe diçka është sqaruar më fort, ky sqarim s’ka bërë gjë tjetër veçse e ka rënduar edhe më tepër anën e shëmtuar të ngjarjes. Meqenëse jemi te thelbi, do të përpiqem ta jap sa më shkurt: Në vitin 1968, në Shqipërinë e egër komuniste, një shkrimtar me emrin B. Xhaferri kritikon një tjetër shkrimtar, I. K. Janë pothuajse moshatarë, rreth 30 vjeç, me ndryshimin se I. K. është tepër i njohur, kurse B. Xhaferri pak, për shkak të botimeve më të pakta, e sidomos të biografi së tij. Salla e Klubit të Shkrimtarëve, ku bëhet mbledhja, dëgjon e heshtur kritikën e Xhaferrit kundër I.K. Një shef i lartë komunist, që ndodhet në sallë, ia pret fjalën, për t’i kujtuar se ai është bir i një armiku të rendit. Pas kësaj, Xhaferri kalon ditë të vështira, gjersa një ditë ia del të arratiset dhe përfundon në SHBA, ku jeton 18 vjet. Menjëherë pas rënies së komunizmit, befas, fillon legjenda e tij. E gjitha ngrihet mbi ngjarjen në Klubin e Shkrimtarëve më 1968, më saktë, mbi kritikën kundër I. K. Ajo kritikë lavdërohet, glorifikohet, siç e thoni ju në anketën tuaj, sikur të kishte qenë një çudi, një shpallje heroike për lirinë e të shkruarit etj. Në të vërtetë, siç e mbajnë mend pjesëmarrësit në sallë, dhe siç sqarohet dalëngadalë ajo kritikë, jo vetëm s’ka pasur asgjë për t’u çmuar, por, nga çdo anë që të merrej, ishte e pabesë dhe e shëmtuar moralisht. Ishte thjesht një akuzë kundër I.K.; nga ato që e çonin tjetrin në fatkeqësi, e ndoshta në burg. Për t’i rënë shkurt, shkrimtari I. K. akuzohej prej Xhaferrit se po sillte frymën e dekadentizmit në letërsinë e pastër shqipe!

Arshi Pipa

Mendoj se lexuesit do të ishin tepër të interesuar të dinin diçka më shumë për mosmarrëveshjet tuaja me Arshi Pipën. Me sa di unë, ato e kanë pasur origjinën e tyre te një parathënie e tij për ju…

Është e saktë. Bëhet fjalë për botimin e romanit tim “Kronikë në gur” në Londër, në kohën e komunizmit. Arshi Pipa jo vetëm e përktheu romanin, por shkroi një parathënie tepër tronditëse për lexuesin anglez. Së pari dua të them se ndërlikimi midis meje dhe Arshi Pipës, pavarësisht surprizave jo të këndshme, është një ngjarje e nivelit të lartë, që gjithashtu s’ka asgjë të përbashkët me ngatërresën e pistë, do të thosha, gjysmëqesharake me Xhaferrin. Kjo e fundit, jo vetëm për nivelin e ulët dhe për kotninë e saj, por për shkak të gjithë atyre që janë marrë e vazhdojnë të merren me të, mund të quhet një “histori çapaçulësh”. Tjetër rang ka keqkuptimi me Arshi Pipën. Ai është vërtet i hidhur, por kjo s’e pengon të jetë dramatik, në kuptimin e plotë të fjalës, me domethënie të gjerë dhe, pse jo, me një epilog të bukur, siç do ta shpjegoj. Gjatë shumë viteve, Arshi Pipa, në shkrimet e tij, ka bërë vlerësimet më të larta për shkrimtarin shqiptar, bashkëkombës të vet. Kemi pasur fate të ndryshme në jetë dhe në letërsi, por kjo nuk ka penguar që të krijohej, siç krijohet në raste të tilla, një fije lidhëse midis fateve që ngjajnë të kundërt. Ndaj tij do të përsëritja edhe një herë atë që kam shkruar për Martin Camajn: “Ai kishte lirinë, por s’kishte atdhe. Unë kisha atdhe, por s’kisha liri”. Arshi Pipën jo vetëm s’e ka bezdisur kurrë njohja e kolegut I. K. nëpër botë, por ka bërë çmos që ai të kuptohet, të çmohet e të shpërndahet sa më shumë kudo. Për këtë, ai shkroi vlerësimet më të mëdha në shtypin botëror, sidomos atë anglo-sakson. E cilësoi kolegun e vet shqiptar “shkrimtar heretik”, që, sipas tij, ishte shkalla më e lartë e vlerësimit, madje më e lartë se ajo e shkrimtarit “disident”, ngaqë, gjithmonë sipas tij, ndërsa disidenti e lufton me ndërgjegje totalitarizmin, heretiku e lufton atë në mënyrë gati gjenetike, pra edhe atëherë kur kujton se nuk po ndeshet me të. Që kolegu i vet të kishte sa më shumë sukses në botën e lirë perëndimore, Arshi Pipa shpesh e ka zmadhuar guximin letrar të I. K. Kjo ka ndodhur me parathënien e romanit “Kronikë në gur” në anglisht, parathënie që duket sikur ishte në zanafillë të incidentit fatkeq. Atje, autori i “Kronikës” del një denoncues i pamëshirshëm i terrorit komunist dhe sidomos i shefi të komunistëve shqiptarë, E. Hoxhës, gjë që nuk i përgjigjej së vërtetës. (Tani do të më pëlqente të ishte ashtu, por dihej se, edhe po të doja, kjo ishte e pamundur.) Botuesi anglez e refuzoi parathënien, për të mos e rrezikuar autorin që jetonte ende nën diktaturë. Kontrata u prish. “Kronikë në gur” u botua pa emrin e përkthyesit. Një pjesë nga këto i dija. Një pjesë e merrja vesh nga botuesi im francez, i cili, merrej me mend, kishte lidhje me anglezin. Ishin lajme të këndshme dhe po aq të rrezikshme, por unë vetë s’mund të bëja asgjë, veç t’i lutesha fatit që të mos shkonin në vesh të diktatorit.

Si mund të shpresohej një gjë e tillë? Keni thënë vetë se ai merrte vesh çdo gjë, sidomos për ju…

Sado paradoksale që mund të duket, kishte gjëra që ai s’i merrte dot vesh, pikërisht ngaqë ishin tepër delikate dhe që lidheshin me të. Për shembull, pëshpërima për prirjet e tij seksuale. Dënoheshin me vdekje ata që e përhapnin, por filluan të zhduken edhe ata që e dëgjonin, duke përfshirë edhe vetë hetuesit, madje dhe shefat e tyre. Ishte një pëshpërimë që vriste në të dy  krahët, në mënyrë të verbër. Për këtë shkak shmangej nga të gjithë. Ishte krijuar kështu një mekanizëm mbrojtës i papritur. Për fatin tim të keq, pëshpërima fatale ishte lidhur rastësisht me romanin tim “Kronikë në gur”. Në të vërtetë nuk kishte asgjë të tillë në këtë roman, dhe unë vetë s’jam marrë kurrë me të. Mirëpo, për shkaqe që ende s’i di, për të më bërë ndoshta më tërheqës në sytë e lexuesit perëndimor, pandehma kishte filtruar aty-këtu. Gjatë udhëtimeve në Perëndim, ishte ajo që më së shumti i druhesha. Më duhet të them se gazetarët perëndimorë më kanë respektuar gjithmonë. Nuk mbaj mend asnjëherë provokime të tipit të ulët, nga ato që quhen “goditje nën brez”. Megjithatë duhet kuptuar se, sipas standardeve tona lindore, nuk mund të kishte gazetar perëndimor “të parrezikshëm”. Ishte vetë stili i tyre i tillë, kanonet e tyre. 

Për t’u kthyer te konflikti me Arshi Pipën. Siç e kuptova unë, gjer në vitin 1990, kur komunizmi po lëkundej në Shqipëri, ju s’kishit asnjë problem me të…

Është krejt e vërtetë. Jo vetëm nuk kisha asnjë problem me të, por në kohën kur lindën shpresat për t’u takuar me shkrimtarët e shquar shqiptarë të diasporës, njeriu i parë që ëndërroja të takoja ishte pikërisht Arshi Pipa. Aq më tepër që ishin miq me Martin Camajn, të cilin e kisha takuar në Frankfurt më 1981. Pavarësisht nga mosmarrëveshja e Arshi Pipës me botuesin anglez, përkthimi anglisht i “Kronikës” ishte i tij, dhe parathënia dhe shkrimet e tjera të tij mbeteshin si një akt nderimi e dashurie për kolegun e vet brenda Shqipërisë. Pikërisht në këtë kohë, fillim i viteve ’90, ndodhi një nga befasimet më të mëdha të jetës sime. Në dy-tri emisione të “Zërit të Amerikës” në gjuhën shqipe, Arshi Pipa foli ndër të tjera edhe për shkrimtarin I. K., duke theksuar se ai s’ka asnjë të drejtë morale të flasë për demokratizimin e vendit, përderisa ka qenë një nga mbështetësit e diktaturës. Shprehja “nuk u besoja veshëve” s’besoj se kishte qenë ndonjëherë më e përshtatshme për të dhënë gjendjen time. Unë të mos kisha të drejtë të flisja për demokracinë?! Unë që njëzet vite më parë, sipas tij, s’kisha lënë gjë pa thënë kundër terrorit komunist, që, prapë sipas tij, paskësha bërë aludime për shefin e Shqipërisë, si vrasës e homoseksual?! Që vetë botuesit anglez në Londër i qenë dukur akuza të tepruara, që vetë botuesi francez në Paris kishte vënë duart në kokë, duke më pyetur se si qe e mundur që këto hatara të qenë shkruar në shqip, se në frëngjisht ai s’i kishte parë, dhe që unë i kisha thënë se s’kishin qenë kurrë as në shqip, as në frëngjisht dhe në asnjë gjuhë tjetër. Pas shfryrjeve të para kundër Pipës, zemërimi sa vinte më rritej dhe, bashkë me të, një mendim i mbrapshtë, dyshues po më ngulitej në kokë: E gjitha kjo ishte bërë me qëllim! Ndryshe s’ka si të shpjegohej. Me qëllim ishte shkruar parathënia anglisht, për të më dëmtuar, për të shkaktuar dënimin tim. E shava veten, e quajta naiv, budalla, që s’e kisha kuptuar qysh në fillim. Dëshira për t’iu përgjigjur s’më ndahej. Në duar kisha bocat (fletë-korrigjimet) e “Ftesë në studio” dhe gjeta një vend në tekst, ku mund t’i thyeja hundët, siç thuhej. Mirëpo kjo ishte një fjalë goje! Ishte ende regjimi komunist. Kurrsesi s’mund të shkruaje se X.Y. më denoncoi te regjimi, që ky të më dënonte. Në vend të kësaj, shkrova ca të shara, shumica të padenja për tekstet letrare, për të mos thënë, të çmendura. Midis tyre, fraza e vetme me njëfarë logjike ishte ajo ku thuhej se parathënia e A.P. kundër meje “ishte një kallëzim në polici”.

A jeni penduar për këtë tekst? Nga fjalët tuaja kështu nënkuptohet…

Sigurisht që jam penduar. Kisha të drejtë të zemërohesha, madje ende sot mendoj se kisha të drejtë plotësisht, por kurrsesi nuk duhej ta teproja. Sidomos nuk duhej të bija te dyshimi i mbrapshtë se gjithçka ishte bërë me qëllim. Por kjo duhet kuptuar: në atë kohë ishte shumë e lehtë të të kapte dyshimi, madje vetë marrëzia. Shenjën e parë të pendimit e kuptova kur po kaloja në duar përkthimin frëngjisht të “Ftesë në studio”. Te paragrafi i A. Pipës më mbetën sytë një copë herë. Unë i paskësha shkruar këta rreshta? I fshiva gjysmat e tyre pa më të voglën mëdyshje, megjithatë edhe gjysma e mbetur do të mjaftonte t’ia prishte gjakun personazhit. Ju disa herë keni dhënë të kuptohet se s’keni dashur të flisni për incidentin e dikurshëm, ngaqë iu duket në një “nivel të mjerueshëm”. Është fjala për të sqaruar një problem parimor, që ka lidhje me letërsinë shqipe prandaj do t’ju lutesha për disa sqarime. Kam takuar shumicën e dëshmitarëve të ngjarjes, një pjesë miq të B. Xhaferrit, madje farefisni të tij. Të tjerë që kanë folur me të përpara mbledhjes, por sidomos pas saj. Pothuajse asnjeri nuk ju bën ju fajtor për asgjë. Madje, shumica theksojnë që ju ishit një prej atyre që e keni ndihmuar. Madje edhe në mbledhje nuk thatë asnjë fjalë kundër tij, përkundrazi. Ju kujtoni se unë ndiej ndonjë kënaqësi të dëgjoj pohime të tilla? Po jua them prerazi: më interesojnë fare pak. E para se s’kam nevojë për këtë lloj zemërgjerësie. E dyta se s’kam ndonjë dëshirë të dukem aq i virtytshëm si në telenovelat braziliane, e as sentimental si në kafenetë e Tiranës, ku gjysmë-pijanecët, pasi janë grindur me njëri-tjetrin, përfundojnë gjysmë të përqafuar. Në atë sallë ka ndodhur diçka shumë më e rëndë nga ajo që është dukur ose është rrëfyer. Në qoftë se zonjat dhe zotërinjtë dëshmues ju kanë thënë ose kujtojnë se ju kanë thënë të vërtetën, atë e kanë bërë në radhë të parë për ndërgjegjen e tyre. Megjithatë unë mendoj se e vërteta që ata kanë treguar nuk është e plotë. Më mirë se unë këtë mund ta dini ju. Më keni bërë kaq shumë pyetje, më lejoni dhe mua t’ju bëj një pyetje të vetme: pasi u kanë pohuar indulgjencën ndaj meje, cili ka qenë përfundimi i bisedës së këtyre dëshmuesve? Është shumë e rëndësishme një gjë e tillë, ndaj, ju lutem, mundohuni të ma thoni sa më saktë.

Do t’jua them fare saktë. Pavarësisht nga ato që kishin ndodhur, admirimi i tyre për B. Xhaferrin mbetej i paprekur. Për mendimin e tyre, ai ishte një talent i madh, i jashtëzakonshëm etj., por që iu pre rruga e u dënua ngaqë guxoi të kritikonte I. Kadarenë.

Ju falemnderit. Siç mund ta shihni, ata nuk kanë kapur dot as pamjen e plotë e as thelbin e asaj që ka ndodhur. Nuk është fjala aspak tek admirimi që ata ruajnë për shkrimtarin. Kjo është e njohur dhe kjo është e drejta e tyre. Është fjala për tjetër gjë. Në sallën e Klubit të Shkrimtarëve në prill të vitit 1968 ka ndodhur një akt i rëndë, nga ata që kërkojnë gjykim të saktë. Është lehtë të thuash: u përleshën dy kolosë (reminishenca e dy luanëve, apo dy fustaneve etj.) e të vazhdosh se asnjëri s’e mposhti dot tjetrin, e të ngazëllehesh nga kjo, e fill pas saj t’i bësh lavde harmonisë që duhet të mbretërojë midis gjenive, për të mirën e kombit autokton etj., etj. Në atë sallë nuk ndodhi asgjë e tillë. As përplasje idesh, e aq më pak kolosësh. E vërteta ka qenë fare ndryshe dhe e vërteta në kësi rastesh nuk duron dot as më të voglin cen. E vërteta është se në atë sallë nuk ndodhi gjë tjetër veçse një goditje politike. Dhe në raste goditjesh të tilla nuk ka vend për naivitet e as barazim faji. Ka dy kolegë përballë (ndryshe nga ç’mund të përfytyrohet, Xhaferri ka qenë më i madh në moshë), njëri prej të cilëve kërkon të rrëzojë tjetrin politikisht. Goditja e tij ishte e pamoralshme dhe e pabesë, tipike në atë kohë, nga ato që të çonin drejt rënies e ndoshta drejt burgut. Shkurt, njëri nga kolegët e fajësoi tjetrin për “dekadentizëm” dhe “nxirje të realitetit”. Kolegu (përndryshe kolosi tjetër) nuk u përgjigj. Ky ishte thelbi i ngjarjes. Të tjerat: ndërhyrja e zyrtarit komunist, për t’i thënë se nuk do të na mësosh ti, bir i një hoxhe të dënuar, si të mbrojmë realizmin socialist nga dekadentizmi, është rrjedhojë e absurdit të mëparshëm. Dalja kokulur nga salla gjithashtu, e më pas mënjanimi, kapërcimi i kufirit, përfundimi në SHBA, ku jetoi i lirë rreth 18 vjet, pa dëshmuar pothuajse asgjë serioze për ferrin nga shpëtoi, e kanë rrënjën tek ai akt fillestar. Nuk dua të merrem me to, aq më pak me pikëpyetjet që shtrohen aty-këtu në anketën tuaj, si e ndiqte, për shembull, Sigurimi, mu në mes të SHBA-së etj., etj., ngaqë të tilla, ashtu si gjithë kjo histori, më ngjan, siç e thashë, krejtësisht e padenjë për kalendarin letrar.

Ju vetë keni folur shpesh për absurditetet dhe marrëzitë e kohës, prandaj do t’ju lutesha, në këtë rast, që, për ndriçimin e disa pikave të kësaj ankete, të jepni dëshminë tuaj. Do të shtoja në emër të lexuesit të brezit tim, që është njohur me këtë histori, por në mënyrë të pasaktë. Ju keni qenë në “atë sallë”, siç e quajtët, ku nisi gjithçka…

Është e vërtetë. Kam parë gjithçka dhe kam dëgjuar gjithçka. E di që do të pyesni se si e prita akuzën e tij. Po ju përgjigjem shkurt: me përçmim. S’ishte vetëm çështje mosmirënjohjeje, bënte pjesë në palcën e së keqes së një tiranie. Siç e thashë më lart, ju patët kujdesin që disa herë të theksoni “dashamirësinë” e dëshmuesve ndaj meje. Madje ndonjë prej tyre, duke dashur të më bëjë akoma më të mirë, shtoi se unë gati-gati kam qenë mirëkuptues ndaj tij etj. Për t’ju çliruar të gjithëve nga ky kujdes, po ju them se kjo s’ishte fare e vërtetë. Qysh në çastin që ai foli për “dekadentizmin” tim, për asnjë grimcë kohe nuk kam pasur as më të voglin mendim pozitiv për të. E kam dëgjuar krejtësisht i befasuar, kam thënë me vete ç’mosmirënjohtës! Mund të gjente një tjetër mënyrë për të ndrequr biografinë etj. Pastaj s’kam folur asnjë fjalë, qoftë në mbledhje, qoftë pas saj. Me kalimin e viteve, kjo histori u harrua. Në rrethe fare të ngushta mbahej mend ky shkrimtar, dikur i talentuar, por që s’i eci në asgjë. Shfaqej aty-këtu habia se, duke ikur nga robëria më e thellë në më të lirin vend të botës, nuk u ndie e nuk u botua asgjë e tij askund. Perëndimi e sidomos SHBA, që ishin tepër të ndjeshëm për shkrimtarët e arratisur, në këtë rast u treguan krejtësisht të shurdhër. Diaspora shqiptare gjithashtu, sidomos pas një paralajmërimi të keq kundër tij nga kryetari i Ballit Kombëtar, Abaz Ermenji. Një interes për të nisi të ringjallet pas vdekjes së tij të vetmuar. Kishte rënë komunizmi dhe kureshtja ishte në krye në trajtë keqardhjeje, forma më e shpeshtë te shqiptarët që kujtohen për tjetrin kur e shohin në fatkeqësi. Interesi përkoi me fillimin e fushatës kundër intelektualëve më 1990. Qarkullonin disa shkrime të tij për Çamërinë, por sidomos një vjershë kundër shkrimtarit I. Kadare dhe një shënim i tij për incidentin e harruar tashmë te Klubi i Shkrimtarëve.

Sipas jush, a ishin këto zbulime që luajtën rol për ta ngritur atë në statusin e një disidenti? Juve vetë, çfarë përshtypjeje ju bënë ato?

Ndonëse një gjë e tillë nuk thuhet, mendoj se “zbulimet”, në radhë të parë vjersha dhe shënimi nën të, kinse të shkruara natën “pas përplasjes”, kanë luajtur rolin kryesor në krijimin e përrallës me kolosë. Vjersha ishte thjesht një pamflet vulgar, ku përmblidheshin shpifje dhe akuza të njohura: ndihmës i diktatorit, i përkëdheluri i regjimit e i fatit, bredhës pas fustanesh vajzash ruse e kështu me radhë. Kurse shënimi “Të kritikoje I. K. ishte njëlloj si të kritikoje Enver Hoxhën”, ishte edhe më i mjerë. Besoj se e kuptoni që pas kësaj, përçmimi im për të do të ishte shumë më i madh. Por që të jem i sinqertë, nuk e kam besuar dhe ende dua të mos e besoj se ka shkuar aq larg. Një bindje e brendshme më thoshte se vjershën bashkë me shënimin i ka shkruar një tjetër dorë. Kjo është e vërtetueshme, besoj, dhe po të vërtetohet do të tregojë shumë gjëra. Ajo lidhet me thelbin e problemit: rigjallërimi i çështjes Xhaferri, shkaqet e vërteta, kush qëndron pas saj, kush ka qenë në zanafillë dhe kush e ka trashëguar atë. Dosja “Xhaferri” ka qenë pjesë e puzzle-s, asaj që dëshmon vazhdimin e frymës staliniste në Shqipëri. Në qoftë se ju do ta çoni deri në fund anketën tuaj, jam i sigurt se do të ndesheni me befasime të tjera.

AIDA TUCI

Kjo do jetë mbretëresha më e bukur në botë (FOTO)

Spanja do ketë një mbret të ri.

Juan Carlos, që drejtoi vendin për 39 vite, që pas vdekjes së Gjeneralit Franco në vitin 1975, deklaroi se do abdikojë.

Ai do pasohet nga i biri, Felipe de Borbon, 46 vjeç.

Tani Spanja do ketë edhe një mbretëreshë të re.

Ajo është Letizia, 41 vjeç, që disa thonë se do jetë edhe mbretëresha më e bukur në botë.

Ajo u martua me princin Felipe dhjetë vjet më parë.

Ajo ishte gazetare përpara se të martohej.

Madje të dy u njohën ndërsa ajo ishte në detyrë, duke mbuluar historinë e një ndotje me naftë në veri të Spanjës.

Nuk vjen nga aristokracia dhe është bija e një gazetari dhe një infermiereje dhe mbesa e një taksisti.

Vazhdimisht mediat e rendisin në krye të listave për veshjet më të bukura dhe më shik.

Konfronti shqiptaro-maqedonas rreth aspiratave euroatlantike – Emin Azemi

Emin Azemi

Shikuar në planin e zhvillimeve të fundit në Ukrainë, ku Rusia më tepër se arrogancë neocariste, po demonstron influencë politike për të neutralizuar përpjekjet e Kievit në kërkimin e axhendave proerupiane, ka të ngjarë që edhe në Shkup të ringjallen ambicjet për ta larguar këtë vend të vogël ballkanik nga strukturat euroatlantike, sidomos në kohën kur edhe në skenën politike po profilohen prirjet pro dhe anti – NATO, e që në dimensionin etnik mund të kuptohet edhe si një konfrontim shqiptaro-maqedonas rreth të njëjtës aspiratë.

Animoziteti publik maqedonas kundrejt Brukselit, i intonuar përmes disa kolumnistëve proqeveritarë dhe ideologëve të partisë  së deridjeshme (dhe të ardhme) maqedonase në pushtet, në thelb përmban trajektoren e qëndrimeve dhe sensibiliteteve të një populli të vogël ndaj sfidave e të papriturave të kohës. Shenjat e qarta të euroskepticizmit që përshkojnë këtë animozitet, nuk mund të shpjegohen lehtë pa një depërtim pak më të thellë në mendësinë publike të disa qarqeve e rrymimeve ideologjike në Shkup, tek të cilët nxjerr krye përpjekja për të risjellë në vëmendje shanset e humbura të integrimit në strukturat euro-atlantike, përmes efekteve të kompensimit.

Dy janë portat që shënojnë dalje për këtë frustrim publik maqedonas: aleanca ekonomike dhe ajo ushtarake me vendet e Azisë, Amerikës Latine dhe vetë Rusinë, që po shikohet nga disa analistë proqeveritarë në Shkup si alternativë ekonomike e zhvillimore e Shkupit zyrtar për të gjetur tregje të reja dhe investues të rinj, të cilët, sipas tyre, gjoja do të kompensonin dhe rikuperonin efektet e pasojave rrënuese të ekonomive brenda Eurozonës. Një shtet i vogël e tepër i papërfillshëm në përmasa planetare, po shfaqet në sytë e publikut të këtushëm si një gurë peshoreje, që do të rivendoste balancat e humbura në mes të Lindjes dhe Perëndimit, madje edhe në një kohë kur në Europë po triumfojnë ideologjitë e djathta, të cilat pritet t’i imponojnë politikat e tyre, fillimisht në Parlamentin Europian, e më pas edhe në disa segmente vendimmarrëse në Bruksel.

Refuzimi disavjeçar për të tejkaluar kontestin me Greqinë rreth emrit, ka kohë që në Shkup nuk shikohet si mungesë gjeturie e koniukturave politike maqedonase, por si ‘diversion’ dhe ‘tradhëti’ gjoja e Perëndimit kundrejt ‘çështjes maqedonase’. Tani me ridisenjimin e përbërjes së re parlamentare në Strasburg, ky refuzim ka të ngjarë të bëhet edhe më substancial, duke patur për bazë gjithmonë një alibi, që politikën e Shkupit zyrtar mundohet ta nxjerrë të larë kundrejt përgjigjeve të vështira që imponon koha, sidomos ato që lidhen me aderimin në NATO dhe marrjen e datës për anëtarësim në BE, dy prioritete këto eurointegruese, të cilat pa tejkalimin e kontestit me Greqinë, nuk mund të arrihen.

“Nëse nuk na duan në Bruksel, të hedhim sytë nga Lindja”, është ky lajtmotivi i një thirrjeje në kontinuitet i disa megafonëve proqeveritarë në Shkup, të cilët haptazi propagandojnë aleanca ekonomike e ushtarake me vendet e Azisë dhe Rusinë. Unioni Ekonomik Euroaziatik, i formuar ditë më parë në mes të Rusisë, Bjellorusisë dhe Kazakistanit, si përgjigje ndaj sanksioneve të vendosura nga Perëndimi, që si synim ka që të garantojë lëvizje të lirë për mallrat, shërbimet, kapitalet dhe punëtorët, si dhe aplikimin e politikave të përbashkëta në sektorët më të mëdhenj të ekonomisë, është pritur me ekazltim pikërisht nga këta megafonë, sepse, sipas tyre ky union në mes të ish-shteteve sovjetike do të krijojë një treg të përbashkët për të fuqizuar integrimin e politikave ekonomike euroaziaktike, ku do të mund të strehohej edhe Maqedonia e vogël.

Sikundër dihet, tre shtetet nënshkruese të këtij Unioni, kanë një GDP të kombinuar së bashku prej 2.7 trilion dollarë amerikan, ose 2 trilion euro. Kritikët e këtij projekti deklarojnë se marrëveshja është një përpjekje për të rigjallëruar pjesët e ish-Bashkimit Sovjetik. Se krijimi i këtij unioni nuk është vetëm i karakterit simbolik, dëshmon deklarata e Presidentit Putin, sipas të cilit kjo ka domethënie historike, duke shpresuar që në një të ardhme do të bashkangjitet edhe Ukraina dhe disa shtete që kishin qenë dikur pjesë e ish BRSS-së. Rusia madje i kishte bërë presion Ukrainës që të bashkohej në këtë nismë, qysh gjatë kohës kur në krye të shtetit ishte Viktor Yanukovych.

Leximi i keq i këtyre aleancave euro-aziatike, krijon tek opinioni publik në Maqedoni iluzione të rrejshme për një ‘besëlidhje’ të mundshme pansllave, e cila në një të ardhme po rivendoska balancat e humbura në Ballkan dhe po rikthyeka drejtësinë e munguar në favor të popujve të dëmtuar, si maqedonasit, të cilët gjatë historisë paskan pësuar tkurrje territoriale e etnike.

Në Shkup, gjithashtu nuk është lexuar drejt edhe përpjekja e Moskës për të intensifikuar luftën diplomatike me mjete të huazuara nga psikoza ekonomiko-energjetike. Dominimin e saj rajonal, Rusia ka kohë që po mundohet ta shprehë në forma të sofistikuara, duke i konkurruar Perëndimit me projekte, që janë jetësisht të lidhura me vendet e Ballkanit. Projekti rus i tubacionit të gazit natyror ”Rryma Jugore”, një kohë është shikuar si alternativë e korridorit të tetë që parashihte të lidhte shtetet e rajonit nga Deti i Zi e deri në Adriatik.

Resurset me gaz natyror që po përdoren aktualisht nga Moska, si alibi për të vendosur njëfarë balance në mes të joshjes eurointegruese të Perëndimit dhe varshmërisë energjetike nga Rusia, është peshorja në të cilën Maqedonia dhe Serbia do të duhej t’i masin prioritetet e tyre gjeostrategjike.

Shikuar në planin e zhvillimeve të fundit në Ukrainë, ku Rusia më tepër se arrogancë neocariste, po demonstron influencë politike për të neutralizuar përpjekjet e Kievit në kërkimin e axhendave proeuropiane, ka të ngjarë që edhe në Shkup të ringjallen ambicjet për ta larguar këtë vend të vogël ballkanik nga strukturat euroatlantike, sidomos në kohën kur edhe në skenën politike po profilohen prirjet pro dhe anti – NATO, e që në dimensionin etnik mund të kuptohet edhe si një konfrontim shqiptaro-maqedonas rreth të njëjtës aspiratë. Mbase, e vrojtuar nga ky aspekt mund të ketë kuptim edhe insistimi i Ali Ahmetit për të nxitur politikat orientuese të Shkupit zyrtar drejt një axhende eurotalantike, e cila do ta largonte Maqedoninë nga rrymimet e ftofta që sjellin stepat ruse, ndërkohë që ky insistim u shpërfaq edhe me rastin e vizitës së paradoditshme të sekretarit të NATO-s, Anders Fogh Rasmussen.

Taktizimet pa sens të politikës që udhëheq kryeministri Gruevski në raport me zgjidhjen e kontestit me emrin, tashmë po kuptohen si mesazhe jo të mira që ai po dërgon në Bruksel e Uashington. Nëse kjo politikë e mosgjeturisë në planimetrinë që imponon gjesotrategjia nuk reflekton ndonjë ndryshim pozitiv, atëherë është e pritshme që Maqedonia të jetë sërish vatër e ndonjë krize të re, ku definitivisht mund të hapen opsionet për ridefinimin e konceptit të këtij shteti, që është viktimë e ambicjeve iracionale idenditare. Është mëse e qartë se shqiptarët në asnjë rast nuk do të lejojnë që të viktimizojnë prirjet e tyre properëndimore në kompensim të ruajtjes së ndonjë status-quoje falce, e cila ndryshe mund të kuptohet edhe si variant rezervë për aleanca të reja anti-Perëndimore.(Koha, Shkup)